به گزارش گروه بین‌الملل «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ شانزدهمین نشست سران گروه «بریکس» در روزهای سه‌شنبه تا پنجشنبه هفته جاری (۲۲ تا ۲۴ اکتبر)، با حضور سران کشورهای عضو در کازان روسیه برگزار خواهد شد. بنا بر اعلام دولت روسیه، نشست امسال گروه بریکس میزبان سران و نمایندگان نزدیک به ۴۰ کشور خواهد بود.
رئیس جمهور کشورمان نیز در جریان این سفر در نشست اصلی سران کشورهای بریکس با موضوع «تقویت چندجانبه‌گرایی برای توسعه و امنیت عادله جهانی»، نشست گسترده کشورهای عضو بریکس و اولین جلسه بریکس پلاس با موضوع «ساختن جهانی بهتر با هم» حضور یافته و سخنرانی خواهد کرد. دکتر پزشکیان همچنین دیدارهایی با رؤسای جمهور روسیه، چین، بلاروس، قرقیزستان، نخست وزیر هند و برخی دیگر از سران و مقامات شرکت کننده در این اجلاس‌ها خواهد داشت.
دیدار و گفت‌وگوی چهره به چهره با سیاستمداران کشورهای مختلف یکی از تأثیرگذارترین وجوه دیپلماسی است و از این منظر، سفر نقطه آغاز آن است. هدف سفر امروز مسعود پزشکیان به روسیه را برای حضور در جدیدترین نشست «بریکس» باید از این منظر مورد توجه قرار داد؛ جایی که او سعی دارد از زمان و ظرفیت خود در موقعیت مهمی همچون همنشینی با سران بازیگران بزرگ منطقه و جهان بهره گیرد و آن را به خدمت هدف کاهش بحران در منطقه و محیط پیرامونی کشورهای عضو این ائتلاف بزرگ درآورد.
ضرورت این حضور و دیپلماسی بر حفظ، توسعه و به رخ کشیدن عمق نفوذ راهبردی ایران تکیه دارد و میتواند به یکی از مجموعه فاکتورهای مؤثر در پذیرش خواست‌ها و خط قرمزهای ایران چه در بطن مناسبات دوجانبه و چه تحق اهداف جمعی ائتلاف‌های بزرگ و چندجانبه تبدیل شود.
این مناسبات که در ماه‌ها و هفته‌های اخیر آتش جنگ خاورمیانه بر آن سایه انداخته و به طور فزاینده‌ای زبانه می‌کشد، زیر سایه چتر «بریکس» میتواند نماد و نمودی باشد از اینکه برخلاف تصور ابتدایی، نقاط عطف تازه‌ای خلق کند که هم ماهیت و ابعاد مراودات دوجانبه بازیگران عضو را تغییر دهد و هم دایره تأثیراتش از جغرافیای سیاسی کشورهای این مجموعه فراتر رود. چه در صورت به‌کارگیری و تجمیع توان دیپلماتیک و اقتصادی خود قادر به نقش‌آفرینی در بحران‌های دور از قلمرو خود نیز خواهد بود.
نقش حیاتی برای اعضا
وقتی «شی جین پینگ»، رئیس‌جمهوری چین، توافق بر سر افزایش اعضای گروه بریکس متشکل از پنج اقتصاد نوظهور جهان از برزیل، روسیه و هند گرفته تا چین و آفریقای جنوبی را تصمیمی تاریخی توصیف کرد، مشخص نبود که منافع مشترک آنها تا چه حد گسترده است و با یکدیگر همخوانی دارد. وقتی هم که این اتفاق رخ داد و کشورهایی همچون ایران، مصر، امارات و اتیوپی به آن پیوستند، این انتظار شکل گرفت که نقشه راهی شکل گیرد که بتواند از زیر سنگین‌ترین سایه‌های جنگ، سوء تفاهم و بدبینی حداکثر منافع طرفین را تأمین کند.
این تلاش برای سامان دادن به «بریکس» و افزودن بر دامنه و شمار اعضایش، در حقیقت رونمایی از یک نسخه قدیمی و تلاش برای ایجاد پیوستگی خارج از چارچوب‌های رسمی بود که از سوی بدوی‌‌ترین تا بزرگ‌‌ترین و به‌روزترین ائتلاف‌ها آزمون شده است. هرچند نمی‌توان شکاف‌های موجود برآمده از دوری و نزدیکی هر یک از نقش‌آفرینان این مجموعه به بازیگران غربی را نادیده انگاشت اما همه اعضا همچنان پیرامون مسائل بنیادی توافق دارند؛ توافقی که روشن می‌‌سازد چرا این گروه برای اعضایش حیاتی
شده است.
سایه جنگ خاورمیانه
نشست کنونی «بریکس» با میزبانی «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در حالی برگزار می‌شود که از یک سو جنگ اوکراین سومین سال خود را پشت سر می‌‌گذارد و از سوی دیگر ریشه‌های مناقشه در خاورمیانه در پی جنگ خونین غزه و لبنان چنان پایدار و درهم پیچیده شده که بسیاری معتقدند کشورهای بزرگی همچون چین، روسیه و هند به عنوان اعضای بزرگ «بریکس» نمی‌توانند دامن خود را از آتش آن برچینند و زمین را برای امریکا و متحدان اروپایی و منطقه‌ای‌اش خالی بگذارند. چه خاورمیانه با قرار گرفتن در حوزه نیازمندی‌های چین و روسیه نمی‌تواند با ملاحظات و نگرانی آنها که در روند پرفراز و فرود روابط پرسود اقتصادی با کشورهای این بخش از جهان قرار دارند، بی ارتباط باشد.
تهران در مسیر خلق امنیت پایدار
در چنین شرایطی ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش که پیش‌تر «بریکس» را ائتلافی سرد و نمایشی می‌‌خواندند و حالا خود به یک طرف جدی مناقشه‌افروزی در تحولات غرب آسیا تبدیل شده‌اند، در دل مناسبات این ائتلاف، می‌توانند نشانه‌های نظمی تازه ببینند که در آن کشورها در تلاش برای اسکلت‌‌بندی جدیدی هستند که دیگر نمی‌خواهند خاورمیانه، زمین یک بازی بزرگ برای قدرت‌های خارجی باشد. رئیس جمهور ایران با چنین نگاه و رویکردی در «کازان» روسیه حضور خواهد یافت؛ اینکه علی‌رغم زبانه کشیدن شعله‌های جنگی که اسرائیل در خاورمیانه برپا کرده و سودای حمله تازه‌ای را در سر می‌‌پروراند، ایران بازیگر کلیدی در دل یک مجموعه بزرگ قدرت است که پیامش به طرف‌های مقابل نه لفاظی که برآمده از دل و پیوند عملگرایانه‌اش با طیف گسترده‌ای از کشورهای عربی و آسیایی است و سعی دارد با عبور از بحران‌های نظامی و درگیری‌های نیابتی، پایه‌ها و پیوندهایی به‌سوی امنیتی پایدار بیافریند.
وصلت‌های اقتصادی
ناگفته پیداست تفاهمات درونی کشورهای عضو «بریکس» از قواعد حاکم بر توافقات تاریخی و جهانی مستثنی نیست؛ جهانی که در آن قدر و قیمت یک توافق سیاسی و بین‌المللی با ایجاد ظرفیت و فرصت در زمینه‌های غیرسیاسی بویژه اقتصادی آن سنجیده می‌شود. شاید نقطه عطف این فرصت‌سازی اقتصادی را بتوان در تحریم‌هایی دید که ایالات متحده و کشورهای اروپایی به بهانه‌هایی علیه کشورهایی همچون ایران و روسیه به تصویب رسانده‌اند. مواجهه تهران و مسکو و تصمیم تاریخی‌شان برای مواجهه با این تحریم‌ها به نقطه عزیمت برای یافتن مامنی جهت رهایی از سلطه‌جویی ایالات متحده با حربه دلار تبدیل شد.
این حس در تهران، کرملین و دیگر پایتخت‌ها که «بریکس» میتواند سدی برای مواجهه با تحریم‌های اقتصادی امریکا زیر سایه بازی‌های سیاسی باشد، در سال‌های اخیر و به واسطه اوج‌گیری تنش تهران با محور واشنگتن- تل‌آویو و از سوی دیگر در پی آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ تشدید شده است؛ امری که سبب شد این کشورها بکوشند زیر سایه تشکل «بریکس»، تشکیلات اقتصادی‌‌شان را هم به یکدیگر متصل کرده و قرابت‌های سیاسی را با وصلت‌های اقتصادی مستحکم کنند.
چه تجربه تاریخی نشان داده هرچه این نقاط اتصال اقتصادی بیشتر و قوی‌تر باشد، کشورها برای حفظ و توسعه منافع‌شان، مدارای بیشتری در ارتباط با یکدیگر در پیش می‌گیرند. «دلارزدایی» که از آن به‌عنوان موتور پیشران مواجهه با بازی سیاسی امریکا با حربه اقتصاد یاد می‌شود، امروز میتواند در مقیاس منطقه‌ای و حتی جهانی به‌عنوان نقشه راهی در غرب آسیا و شاکله نظم جدید اقتصادی میان کشورهای آن باشد. این راهبرد میتواند یک بار برای همیشه به سلطه و سنگینی نظم‌های اقتصادی و سیاسی فرامنطقه‌ای و تحمیلی که منافع بسیاری از کشورهای منطقه را تأمین نکرده، پایان بدهد و به بالارفتن ضریب امنیتی همکاری درون گروهی آنها کمک کند.
جزئیات سفر سه روزه رئیس جمهور به روسیه
مسعود پزشکیان رئیس جمهور امروز در سفری سه روزه راهی روسیه می‌شود. مهدی سنایی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس به تشریح برنامه‌های سفر رئیس جمهور پرداخت و نوشت: رئیس جمهور یکم تا سوم آبان در شانزدهمین اجلاس سران بریکس در قازان مرکز جمهوری تاتارستان روسیه شرکت می‌کند.
سنایی با اشاره به اینکه اجلاس اصلی «بریکس» طی ۲روز با موضوع «تقویت چندجانبه گرایی» با حضور اعضا و اجلاس بریکس-پلاس با حضور اعضا و حدود ۳۰ کشور و سازمان دیگر با عنوان «بریکس و جنوب جهانی» برگزار می‌شود، افزود: دکتر پزشکیان در نشست‌های مختلف بریکس، 3 سخنرانی ارائه می‌کند و با رؤسای روسیه، چین، هند، مصر و دیگر کشورها با هدف توسعه روابط فیمابین ملاقات دوجانبه خواهد داشت.
معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور تأکید کرد: حضور ایران در این اجلاس در مقطع حساس کنونی برای تشریح رویکردهای جهانی و پیشبرد دیپلماسی منطقه‌ای حائز اهمیت است. سنایی در پایان با بیان اینکه بریکس سال ۱۳۸۹ با حضور برزیل، روسیه، هند و چین در یکاترینبورگ روسیه تأسیس شد، نوشت: سال بعدش آفریقای جنوبی ملحق شد. مصر، اتیوپی، ایران و امارات نیز دیماه ۱۴۰۲ به آن پیوستند. روسیه با برگزاری گسترده بریکس و بریکس پلاس پویایی در عرصه بین‌المللی را با وجود تحریم‌های گسترده نشان می‌دهد.
شانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس قرار است روزهای اول تا سوم آبان در کازان روسیه برگزار شود. روسیه از اول ژانویه ۲۰۲۴ ریاست دوره‌ای یکساله گروه بریکس را بر عهده گرفته است و قرار است با نظارت این کشور، بریکس در اجلاس کازان بیش از ۲۵۰ رویداد که طیف وسیعی از موضوعات را پوشش می‌دهند، برگزار کند.
گزارش از محمد جهاد
